کمی بیش از یک ماه پیش، درست در شب مبارک یلدا، مطلبی نوشتم راجع به زردنویسی در خودنویس با این عنوان: "زردنویسی در خودنویس؛ کوتاهی از میزبان یا میهمان؟". در آن نوشته از غفلت ویراستار در دادن اجازه انتشار به دو مطلب گفتم. هر دو مطلب را نویسندگانی ناشناس به عنوان مهمان خودنویس فرستاده بودند.
اما امروز در صفحه اول خودنویس شاهد انتشار مطلبی بودم به قلم یکی از پرکارترین نویسندگان سایت (یا شاید پرکارترین نویسنده سایت). عنوان مطلب این است: «خبرگزاری آذربایجان: اعدام یکی از اعضای ناراضی سپاه پاسداران». سوال مشترکی که پس از خواندن دو نوشته قبلی و این نوشته جدید به ذهن می‌رسد این است که آیا لینک دادن به هر نوشته ای روی هر وب سایتی رافع مسوولیت نگارنده است و آیا نوشته را از ویرایش بی نیاز میکند؟
و اما ماجرای مطلب اخیر یا همان "خلبان ناراضی". وب سایتی به نام خبرگزاری آذربایجان ادعا میکند که نامه ای "توسط یکی از پرسنل میهن دوست پایگاه هوایی در شیراز" به دستشان رسیده. این وب سایت متن نامه ادعایی را نیز منتشر کرده است. نویسندگان که خود را "پرسنل جوان پایگاه هوایی در شیراز" خوانده اند، از اعدام "یکی از خلبانان مذهبی، متدین ، صدیق، فهمیده و بسیار محترم" و همچنین "اسوه تقوی و شهامت"، "رحمت الله حیدری"، "همزمان با اعدام چندین نفر از سارقان و اشرار در روز ۲۶ دیماه ۱۳۹۰ در شیراز" و "با استفاده از شرایط خبری و در خفا" خبر داده اند.
بیایید چند بند از یکی از نوشته های آقای کوثر را با هم مرور کنیم:
"درک این مساله که آیا هرچیزی که این روزها می‌خوانیم واقعیت دارد یا ندارد به این سادگی‌ها میسر نیست. ممکن است به خاطر گرایشی سیاسی، دوست داشته باشیم چیزی بخوانیم که انتظارش را داریم. خبری بر پایه پیش‌داوری‌هامان. مثلا دوست داریم در باره «دزدی» سردار محصولی چیزی بخوانیم."
"جالب‌تر این است که از نظر گروهی از مخاطبان، رسانه‌ای خوب است که چنین خبرهایی را بنویسد و البته طرف دیگر ماجرا را هم فراموش کند"
"من متوجه نمی‌شوم آیا دوستان ما در بعضی رسانه‌ها مجبورند ناشر «پروپاگاندا» باشند یا راه دیگری هم برای انتقال دو طرف هر ماجرا به مخاطبان وجود دارد؟"
نگارنده پرکار خودنویس اگر میخواست به اندرز تلویحی آقای کوثر توجه کند، کافی بود جستجوی کوچکی بکند و به طرف دوم ماجرا هم بپردازد. اما دریغ!
و اما طرف دوم. روز ۲۵ دی و نه ۲۶ دی، خبرگزاری ایسنا می‌نویسد: «صبح امروز حكم اعدام در مورد پنج نفر از مجرمان سرقت مسلحانه، آدم‌ربايي، تجاوز به عنف در ملا عام و هفت نفر از محكومان پرونده‌هاي قاچاق مواد مخدر در محل زندان، اجرا شد." ایسنا در تشریح این خبر می افزاید: "رحمت حيدري، آدم‌ربايي كه طي سال‌هاي89 و 90 اقدام به آدم‌ربايي و قتل كودك يازده‌ساله به‌نام مهدي رييسي كرده و همچنين محمدعرفان تارتار را ربوده بود، در محل ميدان احسان به دار مكافات آويخته شد." و همچنین "اين جاني، آدم‌ربايي نافرجام كودك دوازه ساله، سرقت مسلحانه خودرو، منجر به قتل راننده به‌نام محمدرضا علي‌پور و سرقت مسلحانه خودرو منجر به قتل ابراهيم خاوندسنگري، دو فقره سرقت به عنف از دو بانو و همچنين حمل و نگهداري اسلحه را در پرونده خود داشت.»
انعکاس این خبر را می‌توانید در سایت‌های «عصر ایران» و «جنوب نیوز» هم بخوانید.
بنابراین با فردی به نام «رحمت الله حیدری» مواجه هستیم که با چند کلیک ناقابل از یک خلبان «مذهبی، متدین ، صدیق، فهمیده و بسیار محترم» و همچنین «اسوه تقوی و شهامت» تبدیل می‌شود به یک جانی قاتل آدم ربا. مطلب خودنویس اما فقط به یک سوی ماجرا لینک می‌دهد.
درست همین جاست که مفهومی به نام «عدم جانبداری» یا «بی طرفی» خدشه‌دار می‌شود و این لطمه کوچکی نیست. لطمه‌ای که مسوولیت مستقیم آن متوجه ویراستار مطلب است.
-------
خودنویس: از توجه شما به ضعف‌های‌مان ممنونیم. نکته مورد نظر به ادیتور شیفت بامدادی منتقل گردید. و خبر نیز حذف شد. ممکن است چنین اتفاقی در سایتی مثل خودنویس با توجه به حجم بالای مطالب رسیده، بیافتد، اما توجه دوستانی چون شما باعث دقت بیشترمان می‌شود. شما می‌توانید خطاهای ویراستاری را مستقیما به سردبیری، به نشانی editor@khodnevis.org تذکر دهید.